TCMB’den “Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” Analizi: Döviz Talebi Azalıyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” başlıklı analizini yayımlayarak, 2021 Ocak-2025 Mayıs dönemindeki döviz akımları hakkında önemli veriler sundu. Analiz, firmaların döviz gelirlerini biriktirme eğiliminin zayıfladığını ve döviz talebinin azaldığını ortaya koydu.
Döviz Akımı ve Talep Gelişmeleri
TCMB’nin analizine göre, firmalar döviz talebini genellikle ithalat ödemeleri, finansal yükümlülükler, kur oynaklığına karşı korunma ihtiyacı ve yatırım tercihleri gibi nedenlerle gerçekleştiriyor. Ancak 2023 yılı Haziran ayında, firmaların yabancı para (YP) mevduat oranı yüzde 60,7’den yüzde 35’e düşerek, döviz biriktirme eğilimindeki azalmayı gözler önüne serdi.
Döviz Akımının Firma Bazında Değerlendirilmesi
Firmaların döviz akımlarını etkileyen faktörler arasında spot ve vadeli piyasalarda döviz işlemleri, dış ticaret kaynaklı döviz gelirleri ve YP cinsi kredi kullanım ve geri ödemeleri bulunuyor. TCMB, bu unsurlar dikkate alınarak firma bazında döviz akımını hesapladı. Döviz akımının pozitif olması, firmanın döviz biriktirdiğini, negatif olması ise mevcut döviz stokunun azaldığını gösteriyor.
Net İhracatçı ve İthalatçı Firmaların Durumu
Analize göre, net ihracatçı firmaların döviz satışlarının arttığı ve bu firmaların döviz arzına katkı sağladığı belirtilirken, net ithalatçı firmaların döviz talebinin aynı dönemde yatay seyretmeye devam ettiği gözlendi. Parasal sıkılaşma döneminde, net ithalatçı firmaların döviz alımlarının arttığı ifade edildi.
Sektörel Kırılım ve İthalatçı Sektörlerin Etkisi
Son 12 ayda, döviz alımı döviz satımından fazla olan sektörler arasında enerji, otomobil ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon gibi ithalatçı sektörler öne çıkmaktadır. Bu sektörler, toplam net döviz alımının büyük bir kısmını oluşturuyor.
Sonuç ve Değerlendirme
TCMB’nin analizinde, parasal sıkılaşma döneminde reel sektörün döviz biriktirme davranışında ve döviz talebinde net bir değişim yaşandığı vurgulandı. Net ihracatçı firmaların döviz arzına katkı sağlarken, net ithalatçı firmaların döviz talebi uzun dönem ortalamalarına yakın bir seviyede devam etti. Sonuç olarak, reel sektörün döviz talebinin azalmasına rağmen, döviz alımlarında net ithalatçı firmaların etkisi belirleyici olmaya devam etti.
